Iedere week verschijnt hier een column van de hand van Nellie Timmermans. Nellie heeft een praktijk voor psychosociale hulpverlening. Zij is gespecialiseerd in de complexe problematiek van ‘nieuw-samengestelde gezinnen’, oftewel stiefgezinnen.
Minder straffen en meer belonen
Ik krijg heel vaak opmerkingen als ik zeg minder straffen…meer belonen. We straffen meestal om iets gedaan te krijgen: als je niet opruimt krijg je geen zakgeld. We voeden ermee op zoals ook anderen ons opvoeden. Door rood rijden (of te hard) betekent vaak een boete in het verkeer. We rijden dus niet door rood uit angst voor de boete.
Straffen
De huidige opvoedingscultuur is gelukkig veranderd in het steeds meer belonen en steeds minder straffen. Straffen is onplezierig, zeker voor de ontvanger, maar vaak ook voor de gever. De sfeer verslechtert, je belandt in een negatieve spiraal.
Ook geen laissez faire
We denken soms dat straffen de enige manier is om kinderen op te voeden. We hebben de laissez-faire houding van de jaren 70 nog in gedachten en zijn bang dat de kinderen opgroeien voor galg en rad. Straffen (en belonen) is uiteindelijk een vorm van manipulatie: je wilt bereiken dat de kids doen wat jij wilt. Ze gehoorzamen uit angst (voor straf).
Corrigeren vanuit respect
Soms moet je corrigeren en sturen (bij gevaar, bij schade aan derden, bij herhaaldelijke grensoverschrijdingen), maar indien mogelijk is het vele malen beter om het via communicatie op te lossen. Je wil niet dat ze gehoorzamen uit angst, je wilt dat ze er wat van leren. Je wilt hen verantwoordelijkheid bijbrengen.
Belangrijk is om een kind in zijn/haar waarde te laten. Hoe meer respect jij toont voor je kind, hoe meer respect je kind zal aanleren. Dit kun je doen door:
- Je eigen gevoel te benoemen (bv.: ik wil mijn spullen heel houden)
- Het gevoel van het kind erkennen (ik snap dat je dat wilt/dat je boos bent)
- Belangstelling tonen voor het gevoel van het kind (hoe komt het dat je dit wilt doen) Denk er hierbij aan dat je géén waarom-vraag stelt want die lokt een verdedigende reactie uit.
Geen schuldgevoel
Vaak is het ook je eigen gevoel van waaruit je wilt straffen. Je bent moe, hebt een slechte dag en dan ook nog dit gezeur…. Dat is echter allemaal jóuw verantwoordelijkheid, niet die van je kind. Mocht je jezelf betrappen op dit soort reacties: vergeef jezelf, voel je niet schuldig, en neem je voor in het vervolg niet meer op deze manier te reageren. Aan schuldgevoelens heeft niemand wat.
Stief- bonus- of plusouder?
Maar dan ben je geen ouder, maar stief- (bonus- of plus-)ouder.
Jouw stiefkind is niet jouw kind. Je bent wel de volwassene en bij kleine kinderen zul je mogelijk in moeten grijpen, zeker omdat zij gevaren niet kennen. Wanneer de natuurlijke ouder in de buurt is, is het beter als deze ingrijpt, maar dit zal soms niet het geval zijn. Wat dan?
Persoonlijke ergernissen
Al het bovenstaande geldt ook voor de stiefouder, maar hierbij speelt nog wat anders: misschien erger je je steeds aan het feit dat je partner (de ouder van het kind) meer pikt van het kind dan wenselijk is. Of je ergert je steevast aan het verwende gedrag van je stiefkind.
Of juist dit specifieke kind gedraagt zich oneigenlijk naar jouw kinderen…. Dan valt het niet mee om al dit volwassen gedrag met volwassen overwegingen te laten prevaleren.
Pubers
Natuurlijk, als kinderen nog klein zijn is dat gemakkelijker dan bij pubers, waarbij je toch een zekere empathie verwacht. Maar ook dan is het handiger om de communicatietips te gebruiken dan om boos te worden. En als je bij pubers nog moet gaan straffen kun je ook nogal wat tegenstand verwachten.
Gezag en loyaliteit
Dat geldt ook voor de natuurlijke ouder, maar gezien de loyaliteit is dat snel vergeven. Maar een stiefouder wordt niet zo gemakkelijk vergeven. Gezag heb je niet zo maar….. dat moet je verdienen. En het kan. Ook als stiefouder.
.
