Iedere week verschijnt hier een column van de hand van Nellie Timmermans. Nellie heeft een praktijk voor psychosociale hulpverlening. Zij is gespecialiseerd in de complexe problematiek van ‘nieuw-samengestelde gezinnen’, oftewel stiefgezinnen.
Slachtofferschap (toxisch of niet…)
Onlangs schreef ik over troost en toxische positiviteit (positiviteit die bereikt dat de ander zich niet begrepen voelt en zich nog vervelender gaat voelen). Maar slachtofferschap kan net zo toxisch (vergiftigend) zijn. Natuurlijk is iedereen wel eens slachtoffer van iets of iemand. Soms expres, vaak per ongeluk. Of iemand expres op je teen gaat staan of per ongeluk: het doet even zeer. Maar bij een ongelukje neemt niemand het je lang kwalijk, terwijl bij exprés pijn doen het gaat om pestgedrag. Dan ontstaat vaak een grotere woede.
Erkenning
(Toxisch) slachtofferschap is vervelend zowel voor degene die zich slachtoffer voelt, als voor zijn omgeving. Het doet eigenlijk niemand goed. Het slachtoffer voelt zich vaak wel prettig in de bevestiging slachtoffer te zijn, maar dat duurt maar even. Het gaat dus om erkenning. En die erkenning moet gegeven worden. Naarmate het gebeuren ernstiger is, moet er meer erkenning zijn.
Gevangen
Sommige mensen blijven maar vragen om erkenning. Zij willen alsmaar horen hoe slecht zij het getroffen hebben in het leven (slachtofferschap). Iedereen maakt vervelende dingen mee, maar voor hen lijkt het altijd ellende te zijn. Uiteindelijk verliezen ze daardoor mensen waardoor ze zich nóg meer slachtoffer voelen. Ze houden zichzelf gevangen in een vicieuze cirkel. Dan is er sprake van toxisch slachtofferschap. De ander kan vaak niet anders doen dan het slachtoffer verlaten.
Een zwaar leven
Degene die zich op deze manier slachtoffer voelt denkt vaak ècht dat het leven voor hem alleen maar kwaad in de zin heeft. Hij (of zij) wil alleen medelijden, verder niks. Pas als hij echt beseft dat hij het zélf doet kan er wat veranderen.
De omgeving heeft vaak last van schuldgevoelens. Wát hij/zij ook probeert, het is altijd ellende…. Dit is echt gif: relaties gaan erdoor kapot, kinderen worden er mee belast, vriendschappen gaan voorbij en uiteindelijk krijgt het slachtoffer waar hij bang voor was: hij wordt verlaten.
Hoe om te gaan met iemand met toxisch slachtofferschap:
- Geef je grenzen aan: wat kun je wel doen EN WAT NIET
- Neem alleen verantwoordelijkheid voor wat bij jou hoort, niet voor zijn ellende
- Als je er eens om wilt lachten, luister dan naar Brigitte Kaandorp: Ik heb een heel zwaar leven
